Πόσες φορές έχεις πιάσει τον εαυτό σου να ξεκινάς να μαθαίνεις μια άσκηση ή ένα κομμάτι σε γρήγορη ταχύτητα;; Μερικές φορές και χωρίς να το καταλάβεις;; Σίγουρα πολλές και σίγουρα δεν είσαι ο μόνος/η μόνη. Έχουμε πέσει αρκετοί σε αυτή την παγίδα και λέω παγίδα διότι όσο γρήγορα και βιαστικά προσπαθείς να μάθεις κάτι καινούριο, καταλαβαίνεις στην πορεία ότι αυτός ο τρόπος μάθησης δεν οφελεί. Επίσης θα έχεις χάσει πολύτιμο χρόνο αφού η μελέτη σου ή μάλλον η ταχύτητα με την οποία μελετάς δεν φέρνει τα επιθυμητά αποτελέσματα. Είναι αρκετές οι φορές που επισημαίνω στους μαθητές μου ότι το…αργά παίζει μεγάλο ρόλο και ειδικά στην μάθηση ενός μουσικού οργάνου και κατ’ επέκταση μιας άσκησης, κλίμακας ή ενός κομματιού. Είτε είμαστε σε αρχάριο επίπεδο, είτε σε προχωρημένο. Όταν βιάζεσαι την ώρα της μελέτης σου σημαίνει ότι το μυαλό σου βρίσκεται στο μέλλον, δηλ. στο αποτέλεσμα και στο να μάθεις γρήγορα την άσκηση/το κομμάτι κι όχι στην όλη διαδικασία. Είτε εξασκείσαι συστηματικά, είτε όχι, αν το μυαλό δεν βρίσκεται στο παρόν και στη στιγμή της πρακτικής ρουτίνας σου δεν θα συγκρατήσεις όσα μελετάς εκείνη τη στιγμή.
Χρησιμοποιήσε μετρονόμο/drum loops!
Έχω ακούσει αρκετές φορές την εξής φράση ”αν μελετάω με μετρονόμο το παίξιμο μου θα γίνει πιο ξερό, μηχανικό και δεν θα έχει αυτό το ελεύθερο feeling!” Χμμ…λάθος! Το να μελετάς με μετρονόμο ή κάποια λούπα-ρυθμό έστω στο μεγαλύτερο μέρος των ασκήσεών σου μόνο καλό θα σου κάνει και σίγουρα καθόλου… μηχανικό το παίξιμό σου! Ο μετρονόμος ή ο ρυθμός που θα χρησιμοποιήσεις σε βοηθάει και σου υπενθυμίζει πού πρέπει να βρίσκεσαι ρυθμικά και χρονικά, ανάλογα με την άσκηση/κλίμακα που μελετάς. Ειδικά αν είσαι σε αρχάριο επίπεδο είναι ένας σωστός τρόπος για να ξεκινήσεις να μετράς και να ”πέφτεις” χρονικά σωστά απ’ την αρχή. Όπως επίσης είναι must για όσους συναντάνε δυσκολίες με τον ρυθμό και με τις αξίες γενικότερα! Επιπλέον υπάρχουν πολλά…κολπάκια που μπορούμε να κάνουμε με τον μετρονόμο κατά την διάρκεια της μελέτης μας, αλλά σε πιο προχωρημένο στάδιο αφού έχουμε αφομοιώσει πρώτα το βασικό μέτρημα. (Γι’ αυτό μπορούμε να μιλήσουμε σε άλλο άρθρο). Ο λόγος που προτείνω, πέρα από κάποιο μετρονόμο, έναν ρυθμό ή μία λούπα είναι διότι σε αρκετούς φαίνεται ή μάλλον ακούγεται βαρετό και κουραστικό το άκουσμα ενός συνεχόμενου ”κλικ” για μισή ή μία ώρα. Άρα αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να ξεκινήσουμε την μελέτη μας με μετρονόμο σε αργό tempo (ας πούμε 40 με 60bpm) και απλό μέτρημα πχ 4/4 και μόλις δούμε ότι μπορούμε να πατήσουμε πάνω στα χτυπήματα του μετρονόμου και είμαστε πιο άνετοι με αυτό να αρχίσουμε να χρησιμοποιούμε στην θέση του μια απλή ρυθμική λούπα χωρίς πολλά breaks, παύσεις κτλ για να μην μας μπερδεύει και μας αποσπά την προσοχή. Οπότε βήμα-βήμα κάθε φορά…
Απέφυγε τo ”Μάθε να παίζεις πιάνο σε 1 μήνα”!
Δεν θα μπορούσα να μην αναφερθώ σε αυτό το σημαντικό θέμα, διότι πολλοί είναι αυτοί που έχουν πέσει θύματα διαφόρων προγραμμάτων, διαφημίσεων κτλ που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο με τίτλους ”Πως να μάθετε πιάνο σε 3 βδομάδες”, ”Αποκτήστε πτυχίο σε όποιο όργανο θέλετε σε 3 μήνες”, ”Μάθε μπάσο απ’ το μηδέν σε 1 μήνα” και η λίστα δεν τελειώνει… Στην συγκεκριμένη περίπτωση το γρήγορα δεν έχει να κάνει τόσο με την ταχύτητα με την οποία θα μελετήσεις πχ μια άσκηση, όσο με το να ”διδαχτείς” σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα κάτι που κανονικά χρειάζεται χρόνια! Καταλαβαίνουμε ότι όταν για την απόκτηση πτυχίου κλασσικού πιάνου χρειάζονται 12+ χρόνια σπουδών, είναι αστείο να λέμε ότι θα πάρουμε πτυχίο πιάνου στον ένα χρόνο σπουδών μας ξεκινώντας αν όχι από το μηδέν έστω από αρχάριο προς ενδιάμεσο επίπεδο.
Σε περίπτωση που πέσεις σε αυτή την παγίδα σίγουρα θα χάσεις λεφτά, χρόνο, θα απογοητευτείς επειδή θα έχεις μάθει να παίζεις με παπαγαλίστικο τρόπο, ο ενθουσιασμός θα χαθεί και στο τέλος θα τα παρατήσεις. Το χειρότερο, δε, είναι ότι θα το πάρεις από φόβο και στο μέλλον δεν θα μπεις ξανά στην προσπάθεια και στην διαδικασία να το ξεκινήσεις αυτή την φορά αργά, σταθερά και με σωστή μέθοδο. Άρα για ποιόν λόγο να βιαστείς να μάθεις κάτι με λάθος τρόπο ο οποίος δεν θα σου φέρει αποτέλεσμα;;
Όλοι αυτοί οι γρήγοροι αλλά λάθος μέθοδοι, μπορεί να σε βάλουν στην διαδικασία να μάθεις το πρώτο σου κομμάτι -όταν ακόμα δεν έχεις διδαχθεί ούτε μισή κλίμακα, ούτε ένα ακόρντο!- σε διάστημα 1-2 εβδομάδων και ναι μεν θα χαρείς και θα ενθουσιαστείς στην αρχή, αλλά μάντεψε… όταν μετά από καιρό θα πιάσεις το όργανο να ξαναπαίξεις το κομμάτι που ”έμαθες” θα το έχεις ξεχάσει και ο λόγος είναι επειδή το έχεις ”μάθει” εικονικά-επιφανειακά και όχι σε βάθος ξέροντας τι είναι αυτό που παίζεις και γιατί! Τσάμπα η χαρά, τσάμπα και ο ενθουσιασμός!
Το να έχουμε αναλύσει/παίξει/μάθει πάνω στο κλαβιέ μας (τα πλήκτρα του πιάνου δλδ) ή στην ταστιέρα της κιθάρας μας ή του μπάσου μας τα ακόρντα, τις κλίμακες, τα διαστήματα, τις ρυθμικές αξίες είναι μεγάλη υπόθεση και μεγάλο συν. Αυτό θα μας ανοίξει τους μουσικούς μας ορίζοντες και θα μας οδηγήσει στην σωστή, ουσιώδη μάθηση ρεπερτορίου και κομματιών και σίγουρα η όλη αυτή διαδικασία δεν γίνεται σε διάστημα 1-2 εβδομάδων ή 3 μηνών!
Εδώ να προσθέσουμε, ότι δεν φτάνει μόνο να βρούμε κάποιον ειδικό πάνω στο αντικείμενο που θα μας καθοδηγήσει σωστά για το πως να ξεκινήσουμε ή το να ανακαλύψουμε ψάχνοντας έστω μόνοι μας τον σωστό τρόπο. Για να υπάρχει εξέλιξη στο παίξιμο και αποτέλεσμα, εξαρτάται και ο χρόνος που αφιερώνουμε για την μελέτη μας όπως και η συχνότητα που μελετάμε. Είναι λογικό ότι κάποιος που αφιερώνει μόνο 1 μέρα την εβδομάδα για μελέτη δεν θα εξελιχθεί παικτικά στον ίδιο χρόνο με κάποιον που μελετάει 5 μέρες την εβδομάδα για παράδειγμα. Περισσότερα όμως περί τρόπους και χρόνους μελέτης θα πούμε σε άλλο άρθρο εν καιρώ.
Μην φοβάσαι να κάνεις λάθη!
Τα λάθη δεν κρύβονται μόνο στον βιαστικό τρόπο μελέτης και παιξίματος. Λάθη θα γίνουν ακόμα κι αν μελετάς μια καινούρια άσκηση σε tempo 50bpm. Είναι οκ και είναι κι αυτό ένα κομμάτι της όλης διαδικασίας. Η διαφορά είναι ότι τα λάθη που θα κάνεις παίζοντας ένα κομμάτι σε αργό tempo είναι συγκριτικά λιγότερα από αυτά που θα κάνεις παίζοντας ακριβώς το ίδιο κομμάτι σε γρήγορο tempo που ακόμα δεν έχεις αφομοιώσει. Είναι λογικό, λοιπόν, να κάνεις λάθη, είτε αυτά είναι στην μελέτη σου, την ώρα του live σου, σε μια audition σου κτλ. Μέσα από αυτά θα μάθεις κι όσο προχωράς θα τα διορθώνεις και θα βελτιώνεσαι. Προφανώς και δεν μιλάω για το γεγονός να έχει κάποιος σαν στόχο του το λάθος. Κανείς δεν πάει σε εξετάσεις-audition με το σκεπτικό να κάνει λάθος ή να αποτύχει. Κάτι, επίσης σημαντικό, είναι να μην τα παρατάς με το πρώτο λάθος ή την πρώτη αποτυχία. Φαντάσου απλά μεγάλα ονόματα στον χώρο της μουσικής, του αθλητισμού, της επιστήμης να τα παρατούσαν με την πρώτη ευκαιρία. Ο κόσμος θα ήταν τελείως διαφορετικός! Άρα τόλμα και να θυμάσαι ότι από τις αποτυχίες θα έρθουν και οι επιτυχίες σου!
Μερικά από τα οφέλη του <αργά> στην μελέτη μας
-
Βελτιώνει την ακουστική μας ικανότητα:
Πολλοί πιστεύουν ότι η αργή εξάσκηση ισχύει μόνο για αρχάριους ή για εκείνους που βρίσκονται στα αρχικά στάδια εκμάθησης ενός κομματιού. Ο Sergei Rachmaninoff (Σεργκέι Ραχμάνινοφ), για παράδειγμα, ένας από τους μεγαλύτερους πιανίστες όλων των εποχών, ήταν γνωστός ότι εξασκούσε κομμάτια τόσο αργά σε σημείο που το έργο ήταν πρακτικά αγνώριστο. Δούλευε με εξαιρετικά αργή ταχύτητα και έπαιζε χωρίς σταθερό ρυθμό. Και για να είμαι ξεκάθαρη, δεν νομίζω ότι δούλευε με αυτόν τον τρόπο πρωτίστως για να αναπτύξει την τεχνική του ή σε μικρότερο βαθμό για να μάθει τις νότες, αλλά μάλλον για να επικεντρωθεί στο να ακούει με προσήλωση τους διάφορους τόνους, τις αρμονίες, τις ηχηρότητες, τα ηχοχρώματα κλπ χωρίς να περιορίζεται στα όρια ενός σταθερού ρυθμού. Ένιωθε ότι η αργή εξάσκηση ήταν ένας τρόπος για να ακούσει πράγματα που μπορεί να μην είχε ανακαλύψει εάν έπαιζε σε πιο γρήγορο ρυθμό. Αν ο Rachmaninoff ένιωθε ότι έπρεπε να το κάνει αυτό, νομίζω ότι όλοι θα μπορούσαμε να δανειστούμε και αυτή την προσέγγιση ενσωματώνοντας στην μελέτη μας κάποια αργή άσκηση χωρίς κανονικό ρυθμό, κυρίως για να επικεντρωθούμε στο ακουστικό κομμάτι.
-
Ενισχύει τη μνήμη:
Αρκετές έρευνες έχουν δείξει την σημαντικότητα της μουσικής στην ενίσχυση της μνήμης, όπως βελτίωση συγκέντρωσης, ενίσχυση μακροχρόνιας μνήμης, διαύγεια σκέψεων, βελτίωση γνωστικής ικανότητας και προφορικής μνήμης κτλ. Η αργή εξάσκηση ως μέρος της μουσικής εκπαίδευσης κι ενασχόλησης, παίζει εξίσου σημαντικό ρόλο στην ενίσχυση της μνήμης γενικότερα, αλλά και ειδικά πριν από ένα live performance. Μια καλή άσκηση είναι να μελετήσουμε ένα κομμάτι που ήδη έχουμε στο ρεπερτόριό μας σε αργό ρυθμό, αλλά με τις ίδιες μουσικές προθέσεις σαν να το εκτελούσαμε κανονικά. Αυτή η άσκηση μοιάζει εύκολη, αλλά αρκετούς θα τους δυσκολέψει στην αρχή, ειδικά αν έχουν την τάση να τρέχουν σε ταχύτητα τα κομμάτια.
-
Κατανοούμε καλύτερα αυτό που μελετάμε αλλά και την μουσική γενικότερα:
Η μελέτη μας σε πιο αργό ρυθμό μας δίνει την ευκαιρία να ανακαλύψουμε πράγματα που ίσως δεν είχαμε σκεφτεί πριν. Είτε αυτό είναι το να διορθώσουμε/βελτιώσουμε την τεχνική μας, για παράδειγμα σωστή τοποθέτηση των χεριών μας πάνω στο κλαβιέ, τοποθέτηση κατάλληλου δαχτυλισμού, σωστή περιστροφή του καρπού για να βγει η κλίμακα/άσκηση ή το κομμάτι. Είτε το να ανακαλύψουμε ξανά έναν διαφορετικό τρόπο για να διαμορφώσουμε μια συγκεκριμένη μουσική φράση. Άρα μέσα από το slow practice ενισχύεται η αυτογνωσία για τεχνικά, μουσικά και ερμηνευτικά ζητήματα κι έτσι μας είναι πιο εύκολο να κατανοήσουμε αυτό που εκείνη την στιγμή μελετάμε.
Εν κατακλείδι:
Ζούμε σε μια fast forward εποχή όπου θέλουμε όλα να τα κάνουμε γρήγορα. Να μεγαλώσουμε γρήγορα, να βγάλουμε γρήγορα την δουλειά για να είμαστε πιο παραγωγικοί, να μάθουμε γρήγορα, να επιτύχουμε γρήγορα, να γίνουμε γρήγορα γνωστοί…όμως ας μην ξεχνάμε ότι το γρήγορα θα έρθει από σταθερά, αργά, ειδικά στην αρχή, βήματα μέρα με τη μέρα. Είναι προτιμότερο να χτίζουμε σιγά σιγά τις βάσεις πάνω στις οποίες θα πατήσουμε για να μάθουμε κάτι στην ουσία του κι όχι επιφανειακά και σίγουρα αυτό θα μας εξελίξει και ανταμείψει!
© Olga Galanaki 2022
Musician/Music Teacher